baytacoglu
03-07-2008, 23:14
Sevgili modelci arkadaşlar,
Elbette hepimiz tecrübelerimiz doğrultusunda kendi doğrularımızı buluyor ve onları bir kere yerleştiler mi kolay kolay değiştirmiyoruz. Değil mi ki tecrübe denen birikim zamanla doğru orantılıdır ancak bazen bunu yaşayanlardan dinlenleyince işte o kazanılan zamandan daha kıymetli bir şey yoktur!
Ben de naçizane yakıtlar hakkında okuduklarımı burada yeni başlayan arkadaşlarımla paylaşmak adına biraz ukalalık edeyim dedim.
Bu durumda ortaya çıkan soruları ve cevaplarını vermeye gayret edelim.
Yakıt nedir?
Kısaca bir cevap vermek gerekirse uçağımızın motorunun çalışmasını sağlayacak her şey bizim yakıtımızdır ancaaak ne yazık ki kazın ayağı öyle değildir. Nedeni ise şu: Motorumuzun zarar görmeden çalışmasını sağlayacak ve ondan en iyi verimi almamızı garanti edecek özel karışımlar bizim yakıtlarımızdır.
Peki o zaman motorlara da bir bakmak gerekiyor.
Günümüzde ağırlıklı olarak kullanılan patlar motorlar petrol ürünleri ile çalışanlar ve kimyasal yakıtlarla çalışanlar olarak iki ana başlık altında toplanırlar.
Petrol ürünleri ile çalışan motorlar dizel ve benzinli (gas) motorlardır.
Dizel motorlar bir dönem yaygın olarak kullanılmış olsalar da artık günümüzde popülerliklerini yitirmişler ve neredeyse adları bile anılmaz olmuştur.
Benzinli (gas) motorlar ise oldukça verimli olup fiyatları da yüksek olan motorlardır. Dolayısıyla amatör modelcilerden ziyade daha üst düzey modelcilere hitap etmektedirler.
İkinci grup patlar motorlar ise nitrometan karışımlarından mütevelli yakıtlarla (glow) çalışan motorlardır ki bizler en çok bunları kullanmaktayız.
Bu motorlar da iki zamanlı ve dört zamanlı motorlar olarak iki grupturlar.
Nitrometan bazlı yakıtlara baktığımız zaman karşımıza çıkan bir özellik vardır. Bu yakıtlar motorlardan en iyi verimi alabilmek için çeşitli kimyasalların karışım oranlarının değiştirilmesiyle farklı ürünler haline getirilerek piyasaya sürülmektedirler.
Günümüzde tertibinde en çok nitro, metanol hint yağı ve sentetik yağların kullanıldığı yakıtlar çok yaygındır.
Yakıt uçağın tipine, ağırlığına, motorun tipine (2-4 zamanlı oluşuna), hava sıcaklığına göre değişiklik gösterecektir.
Yakıtlarda nitro, metanolün yanmasına ek katkı sağlamakta, motordan daha fazla verim alınmasına destek vermekte ancak doğal olarak motordaki ısının da daha yüksek olmasına neden olmaktadır. Bu yüzden artan nitro oranıyla daha fazla verim elde edilebilecek ancak motorumuz daha yüksek ısılara maruz kalacaktır.
Bu durumda motorlarda kullanılabilecek nitro oranları genellikle standardize edilmiştir ve %1, %5, %10, %15, %20 ve %25 oranlarında nitro karıştırılmış yakıtlar satılmaktadır.
Olaya nitro ve güç olarak baktığımızda daha yavaş uçan, fazla güce ihtiyaç duymayan uçaklarda (Trainer modelleri ve tipik olarak .46'lık motor gibi) motorun yüksek basınç ve ısı altında çalışmasını önlemek için sıklıkla %5 nitrolu yakıtlar yeterli olmaktadır. Ancak motor hacmi aynı kalsa da akrobatik modellere doğru bir gidiş olduğunda nitro oranı bir miktar yükseltilebilecektir. Bir de havaların çok sıcak olduğu dönemlerde genellikle %5 nitro fazlasıyla yeterli olacaktır. Motor gücü ve uçak ağırlığı arttıkça nitro oranı kademeli olarak artırılabilecektir.
Artan nitro oranıyla birlikte doğal olarak artacak ısının da bir çözüme kavuşması gerekecektir. Yakıtlarımızda bu amaçla hint yağı (Castor oil) ve sentetik yağlar vardır.
Yağ oranı iki zamanlı motorlarda her ne kadar her motorun üreticisi tarafından farklı rakamlar verilse de ortalama olarak %18 altına pek fazla inmemektedir. Yağlar sadece motorun soğuması amacıyla değil hereketli parçaların yağlanarak daha kolay çalışmalarını da sağlamak amacını taşırlar.
Bu durunmda şu soru sorulabilir. Biz hint yağlı yakıtları mı yoksa sentetik yağlı yakıtları mı tercih etmeliyiz?
Yakıtlar sadece hint yağı katkılı, sadece sentetik yağ katkılı ve hem hint yağı, hem de sentetik yağ katkılı olarak üretilmektedirler.
Avantaj ve dezavantajlarına baktığımız zaman
Sentetetik yağlar:
- İyi bir yağlama özelliğine sahiptirler
- Daha az kurum bırakırlar ve motor ömrünün uzamasına katkıları vardır.
- Metanol ile iyi bir karışım oluşturur ve soğuk havalarda bile yağlama yapabilirler
- Hint yağına göre ısıya 100 derce santigrad kadar daha az dayanıklıdırlar ve yüksek ısılarda yanarak yağlama özelliklerini kaybederler. Bu durumda özellikle fakir çalışan motorlarda yüksek ısılarda motorlarda ciddi hasarlar meydana gelmesinde rol oynayabilirler.
Hint yağı:
- Sentetik yağlara göre daha yüksek ısılara dayanırlar ve yanmazlar.
- Sentetik yağlara göre motoru daha iyi soğuturlar.
- İyi bir yağlayıcıdırlar, fakir çalışmada bile motordaki koruyucu özellikleri daha fazladır.
- Sentetik yağlara göre silindir üzerinda daha fazla atık kalmasına neden olurlar
- Soğuk havalarda yakıt içerisindeki eriyiklik oranları azalır ve tortulaşma yapabilir.
- Motorda uzun süre temizlenmeden bırakılırlarsa "vernifikasyon" etkisiyle kalıcı hasar yapabilirler.
Özet souç:
Bu bilgiler ışığında başa dönüp hangi yakıtı kullanalım sorusuna tekrar baktığımızda çok genel hatlarıyla şunları söyleyebilirz:
Uçağımız fazla güç istemiyor, motorumuz çok büyük değil, hava oldukça sıcak ise sıklıkla %5 nitro+%18 veya %20 hint yağı karışımlı yakıtlar son derece yeterli olacaktır.
Uçağımız ve motorumuz büyüdükçe, hava sıcaksa daha yüksek nitro oranlı ve %18 veya %20 oranında hint yağı karıştırılmış yakıtlar daha verimli olacaktır.
Hava soğudukça nitro oranları yaz oranlarına göre %5 oranında artrılabilecek ve hem sentetik yağ, hem de hint yağı katılmış yakıtlar hem iki yağın avantajlarınından daha fazla yaralanmak ve hem de tek başlarına göstrecekleri dezavantajları azaltmak adına daha rahatlıkla kullanılabileceklerdir.
Tabii nitro ve yağ seçimlerine göre (ama özellikle nitro oranına göre) motorlarımızda kullanacağımız bujiler de farklılık gösterecektir (Bakınız Murat Özeren'in "bujiler" ile ilgili yazısı).
Umarım bir nebze de olsa genç arkadaşlarımıza yakıtlar konusunda birazcık yardımımız olmuştur.
Hepinize performanslı, kırımsız, zevk ve heyecan dolu uçuşlar diliyorum.
Sevgilerimle
Barlas N. Aytaçoğlu
Elbette hepimiz tecrübelerimiz doğrultusunda kendi doğrularımızı buluyor ve onları bir kere yerleştiler mi kolay kolay değiştirmiyoruz. Değil mi ki tecrübe denen birikim zamanla doğru orantılıdır ancak bazen bunu yaşayanlardan dinlenleyince işte o kazanılan zamandan daha kıymetli bir şey yoktur!
Ben de naçizane yakıtlar hakkında okuduklarımı burada yeni başlayan arkadaşlarımla paylaşmak adına biraz ukalalık edeyim dedim.
Bu durumda ortaya çıkan soruları ve cevaplarını vermeye gayret edelim.
Yakıt nedir?
Kısaca bir cevap vermek gerekirse uçağımızın motorunun çalışmasını sağlayacak her şey bizim yakıtımızdır ancaaak ne yazık ki kazın ayağı öyle değildir. Nedeni ise şu: Motorumuzun zarar görmeden çalışmasını sağlayacak ve ondan en iyi verimi almamızı garanti edecek özel karışımlar bizim yakıtlarımızdır.
Peki o zaman motorlara da bir bakmak gerekiyor.
Günümüzde ağırlıklı olarak kullanılan patlar motorlar petrol ürünleri ile çalışanlar ve kimyasal yakıtlarla çalışanlar olarak iki ana başlık altında toplanırlar.
Petrol ürünleri ile çalışan motorlar dizel ve benzinli (gas) motorlardır.
Dizel motorlar bir dönem yaygın olarak kullanılmış olsalar da artık günümüzde popülerliklerini yitirmişler ve neredeyse adları bile anılmaz olmuştur.
Benzinli (gas) motorlar ise oldukça verimli olup fiyatları da yüksek olan motorlardır. Dolayısıyla amatör modelcilerden ziyade daha üst düzey modelcilere hitap etmektedirler.
İkinci grup patlar motorlar ise nitrometan karışımlarından mütevelli yakıtlarla (glow) çalışan motorlardır ki bizler en çok bunları kullanmaktayız.
Bu motorlar da iki zamanlı ve dört zamanlı motorlar olarak iki grupturlar.
Nitrometan bazlı yakıtlara baktığımız zaman karşımıza çıkan bir özellik vardır. Bu yakıtlar motorlardan en iyi verimi alabilmek için çeşitli kimyasalların karışım oranlarının değiştirilmesiyle farklı ürünler haline getirilerek piyasaya sürülmektedirler.
Günümüzde tertibinde en çok nitro, metanol hint yağı ve sentetik yağların kullanıldığı yakıtlar çok yaygındır.
Yakıt uçağın tipine, ağırlığına, motorun tipine (2-4 zamanlı oluşuna), hava sıcaklığına göre değişiklik gösterecektir.
Yakıtlarda nitro, metanolün yanmasına ek katkı sağlamakta, motordan daha fazla verim alınmasına destek vermekte ancak doğal olarak motordaki ısının da daha yüksek olmasına neden olmaktadır. Bu yüzden artan nitro oranıyla daha fazla verim elde edilebilecek ancak motorumuz daha yüksek ısılara maruz kalacaktır.
Bu durumda motorlarda kullanılabilecek nitro oranları genellikle standardize edilmiştir ve %1, %5, %10, %15, %20 ve %25 oranlarında nitro karıştırılmış yakıtlar satılmaktadır.
Olaya nitro ve güç olarak baktığımızda daha yavaş uçan, fazla güce ihtiyaç duymayan uçaklarda (Trainer modelleri ve tipik olarak .46'lık motor gibi) motorun yüksek basınç ve ısı altında çalışmasını önlemek için sıklıkla %5 nitrolu yakıtlar yeterli olmaktadır. Ancak motor hacmi aynı kalsa da akrobatik modellere doğru bir gidiş olduğunda nitro oranı bir miktar yükseltilebilecektir. Bir de havaların çok sıcak olduğu dönemlerde genellikle %5 nitro fazlasıyla yeterli olacaktır. Motor gücü ve uçak ağırlığı arttıkça nitro oranı kademeli olarak artırılabilecektir.
Artan nitro oranıyla birlikte doğal olarak artacak ısının da bir çözüme kavuşması gerekecektir. Yakıtlarımızda bu amaçla hint yağı (Castor oil) ve sentetik yağlar vardır.
Yağ oranı iki zamanlı motorlarda her ne kadar her motorun üreticisi tarafından farklı rakamlar verilse de ortalama olarak %18 altına pek fazla inmemektedir. Yağlar sadece motorun soğuması amacıyla değil hereketli parçaların yağlanarak daha kolay çalışmalarını da sağlamak amacını taşırlar.
Bu durunmda şu soru sorulabilir. Biz hint yağlı yakıtları mı yoksa sentetik yağlı yakıtları mı tercih etmeliyiz?
Yakıtlar sadece hint yağı katkılı, sadece sentetik yağ katkılı ve hem hint yağı, hem de sentetik yağ katkılı olarak üretilmektedirler.
Avantaj ve dezavantajlarına baktığımız zaman
Sentetetik yağlar:
- İyi bir yağlama özelliğine sahiptirler
- Daha az kurum bırakırlar ve motor ömrünün uzamasına katkıları vardır.
- Metanol ile iyi bir karışım oluşturur ve soğuk havalarda bile yağlama yapabilirler
- Hint yağına göre ısıya 100 derce santigrad kadar daha az dayanıklıdırlar ve yüksek ısılarda yanarak yağlama özelliklerini kaybederler. Bu durumda özellikle fakir çalışan motorlarda yüksek ısılarda motorlarda ciddi hasarlar meydana gelmesinde rol oynayabilirler.
Hint yağı:
- Sentetik yağlara göre daha yüksek ısılara dayanırlar ve yanmazlar.
- Sentetik yağlara göre motoru daha iyi soğuturlar.
- İyi bir yağlayıcıdırlar, fakir çalışmada bile motordaki koruyucu özellikleri daha fazladır.
- Sentetik yağlara göre silindir üzerinda daha fazla atık kalmasına neden olurlar
- Soğuk havalarda yakıt içerisindeki eriyiklik oranları azalır ve tortulaşma yapabilir.
- Motorda uzun süre temizlenmeden bırakılırlarsa "vernifikasyon" etkisiyle kalıcı hasar yapabilirler.
Özet souç:
Bu bilgiler ışığında başa dönüp hangi yakıtı kullanalım sorusuna tekrar baktığımızda çok genel hatlarıyla şunları söyleyebilirz:
Uçağımız fazla güç istemiyor, motorumuz çok büyük değil, hava oldukça sıcak ise sıklıkla %5 nitro+%18 veya %20 hint yağı karışımlı yakıtlar son derece yeterli olacaktır.
Uçağımız ve motorumuz büyüdükçe, hava sıcaksa daha yüksek nitro oranlı ve %18 veya %20 oranında hint yağı karıştırılmış yakıtlar daha verimli olacaktır.
Hava soğudukça nitro oranları yaz oranlarına göre %5 oranında artrılabilecek ve hem sentetik yağ, hem de hint yağı katılmış yakıtlar hem iki yağın avantajlarınından daha fazla yaralanmak ve hem de tek başlarına göstrecekleri dezavantajları azaltmak adına daha rahatlıkla kullanılabileceklerdir.
Tabii nitro ve yağ seçimlerine göre (ama özellikle nitro oranına göre) motorlarımızda kullanacağımız bujiler de farklılık gösterecektir (Bakınız Murat Özeren'in "bujiler" ile ilgili yazısı).
Umarım bir nebze de olsa genç arkadaşlarımıza yakıtlar konusunda birazcık yardımımız olmuştur.
Hepinize performanslı, kırımsız, zevk ve heyecan dolu uçuşlar diliyorum.
Sevgilerimle
Barlas N. Aytaçoğlu